Tijdens mijn training laat ik deelnemers oefenen met flashcards: een kaartje met voorop een vraag, achterop het antwoord. Ik geef ze een paar voorbeelden om mee te oefenen. Met mijn voorbeelden tot nu toe was ik alleen niet helemaal tevreden.
Het liefst gebruik ik voorbeelden die onbetwist zinvol zijn voor iedereen. Bruikbare stukjes informatie om aan jongeren voor te schotelen, waar ze zelf ook de waarde van inzien. Het thema gezondheid gaat iedereen aan. Dus vroeg ik me af: wat valt binnen dat domein onder basiskennis?
Ik ging op zoek en kwam al snel terecht bij publicaties over health literacy, ofwel ‘gezondheidsvaardigheid’. De Nederlandse term is naar mijn mening veel minder mooi en ook minder treffend dan de Engelse variant.
In die documenten kregen zorgverleners tips over het communiceren met hun patiënten. Er werden een paar groepen mensen aangeduid die gemiddeld minder ‘gezondheidsvaardig’ zijn dan andere groepen. Zoals bijvoorbeeld mensen die niet of moeilijk kunnen lezen.
Dat laatste leek me nogal wiedes. ‘Kunnen lezen’ lijkt me een belangrijke factor in een term die eindigt met literacy. Maar er moet meer zijn, want onder mensen die wel kunnen lezen varieert de mate van gezondheidsvaardigheid toch ook.
Ik had twee aanknopingspunten. De eerste: moeilijke termen die niet onder jargon vallen, zoals bijvoorbeeld cardioloog, preventie en immuniteit. De tweede: het gegeven dat mensen zelf vaak moeten oordelen over hun gezondheid, en daarbij informatie opzoeken over o.a. ziektekosten, eerste hulp, leefstijl en de weg naar een arts toe.
Wie weinig weet over preventie of alarmsignalen, zal ook minder geneigd zijn om er iets over op te zoeken. Als je veel onbekende woorden ziet staan, haak je af omdat je de tekst niet begrijpt. En als je tegenstrijdige informatie vindt die je niet zelf op waarde kunt schatten, voelt het misschien verstandig om de meest beangstigende informatie te geloven.
Terug naar de flashcards.
Het was me niet duidelijk welke woordenschat en daar achter liggende kennis nu die basis vormen voor ‘gezondheidsvaardigheid’ (iew!). Dus ik gooide het over een andere boeg: ik zocht naar campagnes over gezondheid.
Zo kwam ik terecht bij de drie alarmsignalen van een beroerte: een scheve mond, verwarde spraak en lamme arm. “Mond, spraak, arm. Beroertealarm!” aldus de hartstichting, die oordeelde dat dit specifieke stukje informatie wel wat meer bekendheid kon gebruiken.
Dat was tenminste een concreet aanknopingspunt. De woorden ‘beroerte’ en ‘alarm’ klinken ernstig, dus zelfs iemand die niet weet wat een beroerte is, zou hier hopelijk mee uit de voeten kunnen. Maar ik zocht niet alleen dat type informatie.
Dus ik vroeg Twitter om hulp, en in het bijzonder Henrike ter Horst. Zij is jeugdarts. Dat is niet hetzelfde als kinderarts, en kudos voor de gezondheidsvaardige lezer die dat al wist. (Henrike, excuus voor de berg notificaties waar je niet om had gevraagd…)
Ik kreeg mooie reacties en heb zelfs een paar nieuwe dingen geleerd. Niet alles was direct bruikbaar voor de flashcards, maar daar komt dan ook enige creativiteit bij kijken.
Een voorbeeld. De informatie dat aspirine en paracetamol niet hetzelfde is, is bijvoorbeeld moeilijk in de vraag-en-antwoordstructuur van een flashcard te vatten. Daarnaast zal iemand dan ook wel willen weten wat het verschil is en waarom dat uitmaakt. Maarja, hoe geef je een een goed antwoord op een briefje als andere voorkennis misschien ontbreekt?
Uiteindelijk heb ik een eerste selectie gemaakt van 8 stukjes informatie. Alle andere bewaar ik netjes. In de loop van de tijd zal ik kijken of ik deze flashcards kan aanvullen met een tweede set of met subthema’s zoals vrij verkrijgbare medicijnen, psychische gezondheid en seksuele gezondheid. Suggesties blijven dus welkom, en bij deze, bedankt als je die al gedaan hebt!
Bij deze stel ik de flashcards beschikbaar, bijvoorbeeld voor in je les of wachtkamer. Je kan ze het beste op dik papier dubbelzijdig printen. Trouwens wel zo handig als de gebruikers al kunnen lezen…
Oh, en ik zou het bijna vergeten te zeggen. Mocht je nou benieuwd zijn naar de training waarin ik ze gebruik: dat is de training ‘Leer bouwen aan je kennis’ voor scholieren en/of studenten. The more you know…