Op een donderdagmiddag bevond ik mij in een computerlokaal van mijn universiteit. Ik had er een ‘practicum’; dat wil zeggen, ik kreeg een excelsheet en een bestandje met korte instructies.
De bedoeling was dat we – mijn medestudenten en ik, in tweetallen – sets ruwe data zouden analyseren. Op basis van onze analyse moesten we vervolgens een uitspraak doen over rattenmaaltijden. Hoe lang moet een tussenpoos tussen twee keer eten duren voordat je van twee aparte maaltijden kan spreken?
Een jaar eerder had ik een cursus excel gevolgd, als onderdeel van een ander vak. De details daarvan kon ik me niet meer herinneren, maar ik wist met hulp van Google wel wijs te worden uit de opties die ik kon gebruiken om de eetpauzes van mijn rat efficiënt in kaart te brengen.
Na een uur vertrokken de eerste studenten, maar mijn partner en ik hadden nog wel wat langer nodig. Toen wij ook onze opdracht hadden afgemaakt, konden we nog niet vertrekken. De practicumbegeleider werd namelijk overvraagd door de grote groep studenten die problemen had of hun oplossing moest laten controleren en aftekenen.
Er heerste flinke ergernis, omdat iedereen zo lang moest wachten. De groep was groot en hij had als kort van tevoren ingevlogen PhD’er ook maar zo zijn instructies gekregen. Op dat moment werd ik aan mijn mouw getrokken door een tweetal dat nog achter de computer zat.
“Heb jij… enig idee…,” begon een van mijn medestudenten, die uit wanhoop haar zin niet eens afmaakte.
“Hoe móet dit?!” vroeg de ander.
“Ze kunnen toch niet van ons verwachten dat we dit zomaar kunnen?” zei de eerste. Ik durfde daar niet direct ja of nee op te antwoorden. Ons was het best makkelijk af gegaan.
Ik pakte er een stoel bij en constateerde dat ze nog aan het begin van de procedure stonden. Ik stelde een paar vragen over wat ze tot dan toe geprobeerd hadden, in de hoop achter het probleem te komen. Al snel kreeg ik in de gaten dat zij die eerdere cursus excel niet hadden gevolgd en er ook geen andere ervaring mee hadden. De stress liep hoog op, want er was een deadline.
Nu wilde ik natuurlijk niet dat iemand het idee zou krijgen dat ik hen de oplossingen ‘voorzei’, dus ik heb hen alleen een aantal formules en trucjes laten zien. Ik gaf eigenlijk een geïmproviseerde, onhandige en stressvolle snelcursus excel. Vervolgens bedachten zij zelf wat er moest gebeuren, en welke door mij aangedragen excelfunctie daar dan bij kon horen.
Al snel daarna kwamen ze er gelukkig uit. De opstopping bij de practicumbegeleider slonk, dus ik voegde me weer bij mijn practicumpartner in de rij om ons eigen werk te laten aftekenen. Toen dat gebeurd was, vroeg het tweetal me of ze op de goede weg zaten. Ik wees hen nog snel op een klein foutje en vertrok.
De reden dat dit me bijbleef, is dat deze medestudenten net als ik zijn opgegroeid met dagelijkse toegang tot computers. Het doet me denken aan de term ‘digital natives’, de jongeren van nu die geacht worden zonder problemen met computers om te gaan. Maar mijn medestudenten zonder de cursus wisten geen raad met het programma excel: ze kenden de mogelijkheden niet en wisten deze daardoor ook niet online op te zoeken.
Ik geef mijn ex-medestudent dus wel gelijk. Je kan niet verwachten dat iemand iets zomaar kan.